Ekstremalne zjawiska pogodowe to wyjątkowe, gwałtowne zmiany w warunkach atmosferycznych, które mogą prowadzić do poważnych skutków dla ludzi, środowiska i infrastruktury. Zjawiska te, związane ze zmianami klimatycznymi, stają się coraz bardziej powszechne i intensywne. Oto najczęściej występujące ekstremalne zjawiska pogodowe:

1. Huragany (tornada, cyklony)

• Opis: Huragany, cyklony i tornada to intensywne burze o bardzo silnych wiatrach (nawet do 300 km/h). Powstają w wyniku dużych różnic temperatury i ciśnienia w atmosferze, co powoduje wiry powietrza o wysokiej prędkości. Huragany i cyklony występują głównie w tropikach i na obszarach przybrzeżnych, a tornada są częstsze w Ameryce Północnej.

• Skutki: Silne wiatry, ulewne deszcze, powodzie, zniszczenia budynków, dróg i infrastruktury, zagrożenie dla życia ludzi i zwierząt.

• Przykład: Huragan Katrina (2005) zniszczył część Nowego Orleanu w USA, powodując śmierć ponad 1800 osób.

2. Fale upałów

• Opis: Fala upałów to okresy długotrwałego, ekstremalnie wysokiego poziomu temperatury powietrza, który jest znacznie wyższy od średnich wartości dla danego regionu. Wzrost temperatury w wyniku zmian klimatycznych powoduje, że fale upałów stają się coraz częstsze i dłuższe.

• Skutki: Stres cieplny, problemy zdrowotne, zwiększone ryzyko udarów cieplnych, wyczerpanie zapasów wody, zagrożenie dla upraw rolnych i zwierząt hodowlanych.

• Przykład: Fala upałów w Europie w 2003 roku, która spowodowała śmierć ponad 70 tysięcy osób.

3. Powodzie

• Opis: Powodzie to zalanie obszarów lądowych przez wodę, które mogą być spowodowane przez intensywne opady deszczu, topnienie śniegu, burze tropikalne czy wzbierające rzeki. Zmiany klimatyczne przyczyniają się do częstszych i bardziej intensywnych opadów deszczu, co prowadzi do wzrostu liczby powodzi.

• Skutki: Zniszczenie mienia, domów, rolnictwa, zanieczyszczenie wód pitnych, zagrożenie dla zdrowia (choroby zakaźne), straty w gospodarce.

• Przykład: Powódź w Pakistanie w 2010 roku, która dotknęła ponad 20 milionów ludzi i spowodowała ogromne straty materialne.

4. Susze

• Opis: Susza to długotrwały okres z niedoborem opadów, który prowadzi do wyczerpania zasobów wodnych, zarówno w rzekach, jak i w glebie. Zmiany klimatyczne, zwłaszcza wzrost temperatury, przyczyniają się do nasilenia zjawisk suszowych.

• Skutki: Zmniejszenie dostępności wody pitnej, problemy z uprawami rolnymi, spadek produkcji żywności, zniszczenia w ekosystemach, migrowanie ludzkich społeczności w poszukiwaniu wody.

• Przykład: Susza w Afryce Wschodniej w latach 2011-2012, która dotknęła miliony ludzi, prowadząc do głodu i migracji ludzkich.

5. Śnieżyce i burze śnieżne

• Opis: Śnieżyce to intensywne opady śniegu, często połączone z silnym wiatrem, które mogą prowadzić do paraliżu komunikacyjnego. Zjawisko to występuje w regionach o zimniejszym klimacie, ale zmiany klimatyczne mogą wpływać na częstotliwość i intensywność takich burz.

• Skutki: Zasypanie dróg i utrudnienia w transporcie, awarie elektryczne, niebezpieczeństwo wypadków drogowych, zagrożenie dla zdrowia, zwłaszcza osób starszych.

• Przykład: Burza śnieżna "Jonas" w USA w 2016 roku, która doprowadziła do zamknięcia setek dróg i zalała wschodnią część kraju śniegiem.

6. Powodzie pochodzenia meteorologicznego (flash floods)

• Opis: Flash floods to gwałtowne, krótkotrwałe powodzie, które występują w wyniku intensywnych opadów deszczu w krótkim czasie. Często występują w terenach o stromych zboczach lub w miastach o słabej kanalizacji.

• Skutki: Nagłe zalanie obszarów, zniszczenie mienia, utrudnienia komunikacyjne, zagrożenie życia, osuwiska.

• Przykład: Powodzie w Niemczech i Belgii w 2021 roku, które miały miejsce po intensywnych opadach deszczu, prowadząc do tragicznych skutków.

7. Pożary lasów

• Opis: Pożary lasów stają się coraz częstsze i intensywniejsze w wyniku zmian klimatycznych, szczególnie w regionach o ciepłym klimacie i niewielkiej wilgotności. Długotrwałe susze, wysokie temperatury i silne wiatry sprzyjają rozprzestrzenianiu się ognia.

• Skutki: Zniszczenie lasów, zanieczyszczenie powietrza, zagrożenie dla życia ludzi i zwierząt, utrata bioróżnorodności, emisja gazów cieplarnianych do atmosfery.

• Przykład: Pożary w Australii w 2019-2020 roku, które zniszczyły ogromne obszary lasów, zabijając miliony zwierząt.

8. Zjawiska El Niño i La Niña

• Opis: El Niño i La Niña to naturalne zjawiska związane z cyklicznymi zmianami temperatury powierzchni oceanów w rejonie równikowym Pacyfiku. El Niño powoduje ocieplenie wód, a La Niña ich schłodzenie. Oba zjawiska mają ogromny wpływ na wzorce pogodowe na całym świecie, powodując susze, powodzie, a także zmiany w produkcji rolniczej.

• Skutki: El Niño prowadzi do wyższych temperatur, zwiększając ryzyko pożarów i suszy, podczas gdy La Niña powoduje obfite opady deszczu, co prowadzi do powodzi i osunięć ziemi.

• Przykład: El Niño w 1997-1998, które miało poważne skutki w różnych częściach świata, w tym w Afryce, Azji i Ameryce Środkowej.

Ekstremalne zjawiska pogodowe są coraz częstsze i intensywniejsze w wyniku zmian klimatycznych. Niosą ze sobą poważne zagrożenia zarówno dla ludzi, jak i dla środowiska naturalnego. Działania w zakresie łagodzenia zmian klimatycznych oraz adaptacji do nowych warunków pogodowych są niezbędne, aby zminimalizować skutki tych zjawisk.